AHŞAP PENCERELER – Muhittin Binan
ÖNSÖZ
1977 yılında ilk baskısını yapmış olan “Ahşap Pencereler” yazarın da belirtmiş olduğu gibi özellikle Mimarlık öğrencileri için bir yardımcı ders kitabı olarak tasarlanmıştır. 1998 yılına kadar beş baskısı yapılan bu yayın aradan geçen süre içinde bir referans kitabı olma özelliğini korumuştur.
İçeriğindeki tüm çizimlerin yazar tarafından 1975-76 yıllarında önce kurşun kalem çizilip daha sonra serbest el çizim tekniği ile mürekkeplendiği bu yayın, Prof Muhittin Binan’ın 1936 yılında Devlet Güzel Sanatlar Akademisi’nde başlayan eğitim ve 1 940 yılında Yüksek Mühendis Mektebi’nde (İTÜ) başlayan akademik yaşantısı içinde geliştirdiği bir çalışma disiplininin ürünüdür.
Bu baskı için 1977 tarihli ilk kitapta kullanılan özgün çizimler ve metin esas alınmış tüm belgesellikleri içinde tekrar yayınlanmaları hedeflenmiştir. Ahşap malzeme kullanımının giderek azaldığı pencere yapımı alanında her bir noktası düşünülmüş detayları ile bu kitapta yer alan örneklerin eğitim ve uygulama alanına katkı sağlayacağı düşünülmektedir.
Prof. Dr. Can Ş. Binan
İstanbul 2010
KİTAP HAKKINDA
Bu kitap ders alanında öğrenciye yardımcı olmak üzere hazırlandı. Mümkün olduğu kadar yerli uygula¬malara uyuldu. Yabancı uygulamalardan yararlanılmakla beraber ülkemiz uygulama koşullan çerçevesi içinde kalındı. Boyutlamalar bu çerçeve içinde verildi.
Pencereler ve pencerelerle ilgili yerli takımlar için yeterli standartların mevcut olmaması, kitabın hazır¬lanmasında pek çok noktaların açık kalmasına neden olmakla beraber, gelecek çalışmalara dayanak ve ilgililere destek olacağı kanısındayım.
Mart 1977
Prof. Muhittin BİNAN
YENİ BASKI İÇİN AÇIKLAMA
Ahşap pencereler adlı kitabın üçüncü baskısının tükenmesi nedeniyle dördüncü baskısının yapılması zorunlu olmuştur.
Ancak, sürenin kısıtlı olmasından ötürü, içeriğin genişletilmesi ve bazı ilavelerin yapılmasına olanak vermemiştir. Böyle olmakla beraber, önceki baskılarda da belirtildiği gibi yabancı ve yerli kaynaklardan da yararlanarak, öğrenci ve ilgililere kısa yoldan yardımcı olmaktır.
12.2.1995
Prof. Muhittin BİNAN
Kitabın metninde de görüldüğü gibi, ülkemizdeki geleneksel konutlarda kullanılmış olan ahşap kafesler üzerine kı¬sa bir açıklama yapmayı yararlı gördük.
Özellikle Müslüman dinine bağlı halkların, bina iç yaşamını dışarıdan görülmesini önlemek amacı ile genellikle pencere yan yüksekliğinde, düşey olarak yukarı sürülen ve yan dönel kanatlan halinde dışa açılan çift kanatlar şek¬linde uygulanmış ince ahşap çatılarla oluşturulan ve KAFES adı verilen elemanları kullanılmıştır.
Günümüzde anlamını hemen hemen yitiren kafesler dinsel amaç dışında, iç pencere kanatlarının aralanması veya tam açılması ile iç hacimlerin havalandırılmasını sağladığı gibi, etkili güneş ışınlarından da korunmasını sağlar.
Ancak eskiye özlemi canlandırmak bakımından günümüz yapılarında da uygulanmak gerekli olabilir.
İSTANBUL, Boğaziçi’ndeki günümüz yapılarında bazı sempatik örneklere rastlamak mümkündür.
12.5.1998
Prof. Muhittin Binan
İÇİNDEKİLER
Ahşap pencereler
Boframalık ahşap
Pencerelerin görevi
Gün ışığa ile aydınlatma
Havalandırma
Dış bağlantı
Isı Yalıtımı (genel)
Derzlerin etkisi
Yağmurdan korunma (genel)
Güneşten korunum
Gürültü korunumu (genel)
Yapım sistemlerine göre pencere türleri
Pencere bölümlerinin adları
Pencere ışık alanının saptanması
Pencere genişlikleri
Pencere yükseklikleri
Pencerelerde ısı korunumu (genel)
Camların buğulanması
Kanat - Telaro kapanış dersleri
Gürültü korunumu için gerekli önlemler
Cam takılması
Macunlama
Pencerelerin boyanması
Tek yüzeyli pencere (genel)
Tek yüzeyi çift cami pencere
Yalıtıcı camlarla pencere
Çift yüzeyli pencere (genel)
Tek yüzeyli pencerede (yapma)
Çift yüzeyli pencereler (yapım)
Büeşik §iffc yüzeyi pencere
Sürme pencereler
Düşey sürme pencere
Yatay sürme pencere
Güneş ve ısıya karşı koruma elemanları
Sabit koruyucular
Hareketli koruyucular
Ahşap pencere kapaklan ve panjurlar
Ahşap pencere kapaklan
Ahşap panjurlar
Storlar ahşap storlar
Metal lamel storlar
Ahşap kafesler
Plastik profillerle imal edilebilecek kafesler
Yatay eksenli penccreler
Paralel açılan pencereler
Pencere takımları
Tarihî yapılarda pencereler
Kaynaklar
Resimler
Lentolu pencereden giren ışık
Yan duvarlardan 100 m uzakta ışık
Lentosuz pencereden giren ışık
Kesintili havalandırma
Sürekli havalandırma
Sürekli havalandırma
Havalandırma kanatlarının yağmur etki¬sine göre değerlendirilmesi
Düşey sürme pencerede havalandırma
Ayarlanabilir havalandırma kapağı
Tek havalandırma kanadı
Pencere boşluğu ve çevresi
İnsan boyutlarına göre korkuluk ve pen¬cere yükseklikleri
Güneş ışınlarının geliş açılan
İki cam arası uzaklığı
Plâstik yada lâstik profillerle derz ya¬lıtımı
Gürültü kontrolü bakımından geliştiril¬miş örnek
Kanatlarının hareketine göre pencere
Kanatlarının sayısına göre pencere
Kanatlarının yapım sistemine göre pencere Sabit çerçevenin yapımına göre pencere Bir tuğla kalınlığındaki duvarda pencere dişi
Sabit çerçevenin- dişli ve dişsiz duvarda oturuşu
Sabit çerçevenin duvar dış yüzeyine göre konumu
Sabit çerçevede bölümlerin adları
Bir pencerede bölümlerin adlandırılması Pencere doğramasının ışıklandırmaya et¬kisi
Pencere ışık kaybı
Pencere ile ilgili elemanlar
Lentolu Lentosuz ve Storlu pencereler Pencere korkuluğu yüksekliklerinin sartanması
Bir radyatör dilimi
Dişli pencerede mozaik denizlik ve doğ¬rama (telaro) yuvası
Metal denizlikler
İç ve dış denizlikler
Doğrama - duvar bağlantıları ısı yalıtımı geçirimsiz derzler
Çeşitti sabit çerçeve (telaro) tipleri ve duvarla bağlanışları
Telaro - kanat derzlerinin yalıtımında uy¬gulanan plastik profil bantlardan iki ör¬nek
Çift cam arası nem kontrolü
Havalandırma yerlerinin seçimi
Camın doğramaya oturuşu
Camların takozlarla desteklenmesi
Çeşitli tip camların macun yuvasına otu¬ruşu ve bağlantısı
Sosyal konutlarda pencereler
Sabit çerçevede (telaro - köşe bağlantısı) ve açık görünüş
Kanatta köşe bağlantısı ve köşe görünüşü Kanat alt köşe bağlantısı perspektif kesiti
Kanat alt başlığında yağmurluk ve dam¬lalık
Hafif metal özel profillerle suların dışa atılışı
Pencerede camların ve kanatların yalı¬tıcı olarak düzenlenmesi
Pencerede uygulanan profillerden örnekler
Telaro - Kanat bileşimi ve alt başlıklar
Kanat - telaro bileşimleri
Dişsiz duvarda telarolu pencere
Dişsiz pencere boşluğunda kasalı tek yü¬zeyli pencerenin oturuşu
Pencere kanadında kapanış takımları Dişli duvarda telaro ve kasa oturuşu
Düşey kesit
Telaro - Kasa bileşimi perspektif kesit
Dışa açık su sızma kanalı yatay kesit
Dışa açık su sızma kanalı alt başlıktan kesit
Dışa açık su sızma kanalı perspektif kesit
Telaro içi su sızma kanalı perspektif kesit
Z lamba ile telaro - kanat bileşimi perspektif kesit
S lamba ile telaro - kanat bileşimi perspek¬tif kesit
Bini üzerinde kapazlama ispanyolet
Kanat üzerinde kapazlama ispanyolet
Yarım gömme ispanyolet
Tam gömme ispanyolet
Alt başlıklarda bileşim
Perspektif kesit
Çift kanatlı pencerede orta bileşim detayı
Ara dikmeli çift kanatlı pencerede bile¬şim detayları
Havalandırma kanatları
Havalandırma kanatlarının ara başlığa oturuşu
Havalandırma kanadı ve ara başlıkların bileşim detayları
Havalandırma kanadının arabaşlık üze¬rine oturuşu perspektif kesit
Havalandırma kanadının ara başlık üze¬rine oturuşu perspektif kesit
Çizimde yatay ve düşey kesitlerden gö¬rünüşe geçiş
Ayrık çift yüzeyli pencere
Ayrık çift yüzeyli pencere
Çift yüzeyli ayrık kanatlı pencerede de¬rin pervaz
Çift yüzeyli ayrık kanatlı pencerede nor¬mal pervaz ve Z lambalı bileşim
Telaro alt başlığı -üzerinde sızma suyu¬nun dışa atılması
Gömme pervazlı pencerede taban üzerin¬den kesit zeyli pencerenin oturuşu
Kasalı çift yüzeyli pencerede içte su top¬lama kanalı
Ayrık çift yüzeyli pencere (kalın duvarda) perspektif kesit
Ayrık çift yüzeyli pencere (ince duvarda) perspektif kesit
Derin telaro üzerine çift yüzeyli pencere
Derin telaro üzerine çift yüzeyli pencere perspektif kesit
Derin telarolu çift yüzeyli pencere
Derin telarolu çift yüzeyli pencere
Derin telaro üzerine çift yüzeyli pencere Tek parçalı blok çerçeveye oturan kanat¬lar
Kanatların bağlantı mandalı
Bileşik çift yüzeyli pencere
Bileşik çift yüzeyli pencere için değişik
Çift yüzeyli bileşik kanatlı pencere
(devamı) çift yüzeyli bileşik kanatlı pen¬cere
Ses yalıtıcı çift camlı pencere
Düşey sürme pencerede açılış ve hava¬landırma olanakları
Düşey sürme - gömme pencere
Düşey sürme pencere
Ağırlık ve makaralar perspektif
İçin değişik detay uygulaması
Düşey sürme pencere
Düşey sürme pencere için değişik uygu¬lama
Düşey kesit A-A için (791) detayları
(Braun) sistemi düşey sürme pencere
(Braun) sistemi düşey sürme pencere açılış şeması
Düşey sürme - gömme pencere
Yatay sürme pencere
Yatay sürme pencerelerde kanat bileşim derzlerinin yalıtımı
İki kanatlı yatay sürme pencere yatay kesit
iki kanatlı yatay sürme pencere düşey ke¬sit
Sabit güneş kırıcılar
Hareketli güneş kırıcılar
Kepenk ve panjurların duvara ve teloraya bağlanışı
Kepenklerin görünüşü ve yapım şemaları
Kuşaklı kapaklar
Kapak kanat detayları
Çeşitli panjur tipleri
Panjur çıtalarının kanatta oturuşu
Panjurların iki parçalı telaroya bağlanı¬şı ve bağlantı takılan
İki kanatlı panjurun mandalla kapanışı
Storlu pencerede kaba yapı için boyutlandırma
Ahşap plastik ve metal stor profilleri
912 Stor kanalları
Bilyalı stor mili yatağı
Kârgir duvarda stor mesnedi
Ahşap kasaya oturan stor
Ahşap iskelet yapıda stor
Stor kutusu ve projektörle dışa açılış
Stor kutusu tipleri
Lamel storların pencerede uygulama yer¬leri
Yatay eksenli pencere
Yatay eksenli pencere
Düşey eksenli pencerede açılış şemaları
Düşey eksenli pencere
Paralel ve yan dönel açılan pencerenin
görünüş ve açılış şemaları
Paralel açılan pencere perspektif görünüş
Çeşitli ağaç vidaları
Kanatlar için köşebent
Köşe ekleri için yıldız çivi
Havalandırma kanatları için mandallar
Havalandırma kanatları İçin makas
Basit döküm mandallar
N Bronz mandal
Gömme mandal
Pömel menteşe örnekleri
Kanat üzerinde pomel menteşe
Gömme menteşenin açık görünüşü
Menteşelerin kanatlara bağlanışı
Gömme menteşe boyutları
(S) yada (Z) lambalı kanatlar için mente¬şe
(S) ve (Z) lambalı kanatlarda menteşe bağlantısı
Kapazlama ispanyolet
ispanyolet makaraları
Yarım gömme ispanyolet
Tam gömme ispanyolet
Dışa açılan kanatlar için kavramalı is¬panyolet
İçe açılan kanatlar için kavramlı ispan¬yolet