GÜÇ DAĞITIMI 3 – Yetkin Saner
ÖNSÖZ
Yayınlanan ilk iki kitaptan bağımsız olan bu 3. kitap güç dağıtımında vazgeçilmez malzemeler olan kablolar, örgülü iletkenler ve baralara ayrılmıştır.
Kabloların ve baraların da iletken olmalarına karşın, genellikle iletken denince hava hatlarında kullanılan som veya örgülü yalın iletkenler anlaşılır.
Kablolar bir veya çok damarlı yalıtık iletkenlerdir. B aralar ise, santrallarda ve transformatör merkezlerinde büyük akımları iletmek için kullanılan daire, dikdörtgen veya profil kesitli yalın çubuklardır.
Öğrenciler bir teknik kitabı ele aldıklarında ağırlıklı olarak formüllerin ve örnek problemlerin bulunduğu yerleri okuyorlar ve metinleri üstünkörü geçiyorlar. Bu önemli bir noksanlık olarak görülmelidir. Kablo kesitini doğru olarak hesaplayan öğrencilerden çoğunun YVV kabloyu bile tanımaması, anma gerilimini bilmemesi ve damar sayısını belirleyememesi bu önemli noksanlıktan kaynaklanmaktadır. Metinlere ilginin az olduğu bilindiğinden, kitabın hacminin küçük tutulmasının istenmesine karşın, yine de tanımlara ve açıklamalara oldukça geniş yer vermek zorunda kalınmıştır. Ayrıca, önemli olduğu için kabloların yapım sonrası deneyleri de anlatılmıştır.
Bu kitapta yazılanlarla yetinilmeyip, yapımcıların kataloglarının incelenmesi de gereklidir.
Konularla ilgili TS laranın yanı sıra Alman ve Amerikan standartlarına da yer verilmiştir. Bunun nedeni, kablolarda Alman, örgülü alüminyum iletkenlerde Amerikan standartlarının Ülkemizde yerleşmiş olmasıdır.
Mezun ettiğim öğrencilerimin ve genç mühendislerin yararlanabileceklerini umduğum bu kitapta da yetersiz ve noksan görülen konular bulunursa uyarılmamı bekliyorum.
İzmit, 1998
Yetkin Saner
2. Baskı için kitap gözden geçirilerek kimi düzeltmeler, eklemeler ve güncellemeler yapılmıştır.
Yapımcıların kataloglarının incelenmesini bir kez daha yineler, kataloglardan bir kütüphane oluşturulmasını ve katalogların sürekli yenilenmesini çok önemsediğim için öneririm.
İzmit, 2007
Yetkin Saner
İÇİNDEKİLER
KABLOLAR
Kabloların sınıflandırılması Kablonun anma gerilimi Kablo iletkeni Kablo yalıtkanları
Polimerlerde yaşlanma ve nemin etkisi
Yalıtıcı kılıflar
Metal kılıflar
Sarmal bakır iletken
Elektrostatik siperler
Çelik zırh
Tanıtma ipi ve TSE markası Dış kılıf ve damar renkleri Kablo simgeleri Harmonize simgeler Alman kablo simgeleri Kullanma yerlerinin tanmu F-kablolar (Bükülgen kablolar)
N-kablolar (İç döşem kabloları)
Y-kablolar (Güç kabloları)
Özel bükülgen kablolar
Özel güç kabloları
Kablo kangallan ve makaraları
Yapım sonrası muayene ve deneyler
Kablo başlıkları ve eklikleri (Kablo garnitürleri)
Civatalar, vidalar ve çelik çiviler
Dübeller, delici ve kinci matkaplar
Kablo kroşeleri
Döşem boruları
Döşem kanalları
Kablo rafları
N-kabloların döşenmesi
Y-kabloların döşenmesi
Kabloların yüklenme akımları
Kabloların kısadevre dayanımı
Kısa süreli ve aralıklı işletmede yüklenme akımı
Kablo döşemlerinin tasarımı
Kablolarda çaparız yerinin saptanması
Kablo sembolleri
Kablo yapımcısı firmalar
Problemler ve çözümleri
HAVA HATTI İLETKENLERİ
İletken malzemeleri
Örgülü iletkenlerin yapısı ve yüklenme akımları
Hava hattı klemensleri
Hava hattı izolatörleri
Hava hattı izolatörlerinin seçimi
İletkenlerin çekilmesi ve gerilmesi
Amerikan tel kesit ölçüsü
BARALAR
Bara malzemeleri
Baraların yüklenme akımları
Bara izolatörleri
Baraların döşenmesi
Baraların yalıtılması
Bara kanalları (Bus-barlar)
DİRENÇ, ENDÜKTİF DİRENÇ, KAPASİTİF DİRENÇ, YALITKANLIK DİRENCİ
DA ve AA direnci
Direncin sıcaklıkla değişmesi
Kablo bakır iletkeninin direnci
Kablolarda I2R güç kaybı İletkeni saran magnetik akı
Bir fazlı hatlar Dengeli üç fazlı hatlar
Üç fazlı hatların çaprazlanması
Örgülü iletkenin saymal yarıçapı
Kabloların endüktif direnci
Hava hatlarının endüktif direnci
Baraların endüktif direnci
Problemler ve çözümleri
Elektrik alan şiddeti
Bir fazlı hatlar Dengeli üç fazlı hatlar
Dielektrik kayıpları
Yalıtkanlık direnci