ÖNSÖZ
Bu kitap “Büyükada’da Art Nouveau Mimarlık Araştırmaları” kitabının devamı niteliğindedir. Aynen Büyükada üzerinde yaptığım çalışmada olduğu gibi, yapıların dış görünüşlerinin fotoğraflarını çekerek çalışmalarıma başladım. Ancak Art Nouveau akımına ait yapılar konusunda edindiğim deneyimlerime dayanarak, seçmeci bir yaklaşımla Heybeliada’daki yapıların resimlerini çekmeye gayret ettim. Bu adadaki Art Nouveau yapılar Büyükada’ya göre daha sınırlı sayıdaydı. Genellikle daha çok belirli bölgelerde ve caddelerde Art Nouveau yapıya rastladım. Bu yapıları tespit etmek daha kolay oldu. Yapıların bazıları, Art Nouveau akımından önce yapılmış, genellikle Ampir yaklaşımına yakındı. Bir kısmı da Art Nouveau sonrası Art-Deco özellikleri taşımaktaydı.
Adalar Belediyesinin elinde mevcut çok az sayıda Heybeliada’da yer alan ve tarafıma verilen bina çizimleri vardı. Bu nedenle bu yayın içinde çizimi olan yapıları ayırmayı uygun bulmadım. Ancak, çektiğim cephe fotoğraflarına dayanarak bazı binaların kapı, pencere ve balkon korkuluklarının çizimlerini yaptım. Toplam olarak üzerinde çalıştığım yapı sayısı 63 adettir. Bu yapılar Heybeliada’nın belirli bölgelerinde toplanmış bulunmaktadır. Büyükada’da olduğu gibi Heybeliada’ya gelen turistlerin meraklı gözlerinden rahatsız olan ada sakinleri aynen Büyükada’da olduğu gibi, evlerini meraklı turistlere açma konusunda pek istekli değildirler. Bu nedenle yalnız sınırlı sayıda bazı yapılara girebildim. Binaların dış görünüşlerinin ve detaylarının fotoğraflarını çekebildim. Genellikle bitişik nizam olan yapılarda zaten evin arka tarafına geçemediğim için arka çephelerinin fotoğrafını çekmemmümkün olamadı. Binaların büyük bir kısmı Anıtlar Kurulu ilkelerine göre ikinci derece koruma altında olması nedeniyle, iç kısımlarında eskiden kalan, izlere rastlamak mümkün değildi. Binaların içi tamamıyla değiştirilerek, dışına cephenin orijinal görünümü giydirilmişti. İncelenen yapıların bazıları tamamen kapalıydı ve kullanılmamaktaydı. Dış görünüşleri aynen muhafaza edilmesine rağmen, bazı yapılar restorasyon görmüş ve farklı işlevlere sahip hale getirilmişti. Yapıların başlangıçtaki işlevlerine sahip olmaması nedeniyle, binalar ilk işlevi göz önüne alınarak, yanız dış görünüşleriyle değerlendirilmiştir. Bu çalışma sırasında ilk sahiplerini ve Art Nouveau yapıları bulmamda Pars Tuğlacı’nın geniş kapsamlı kitabı1 yardımcı olmuştur. Heybeliada da yine sokak sokak gezerek yapıları buldum.
Pandemi nedeniyle kişisel olarak üzerimdeki kısıtlılık Heybeliada’ya yaz aylarından önce gitme olanağı vermedi. Çok az sayıda evin içine girme olanağı bulabildim. Ayrıca Reha Günay’ın “İstanbul Adalarının Yaşayan Ahşap Konutları”2 kitabından da binaların bazı detayları konusunda yararlandığımı belirtmek isterim.
Bu çalışmaya verdikleri destekler konusunda Adalar Belediye Başkanlığı’na ve. İmar Müdürü Yüksek İnşaat Mühendisi Hüseyin Yılmaz’a ve yardımcı olan diğer personele, teşekkür ederim.
Nigan Bayazıt Ağustos 2021
İÇİNDEKİLER
Heybeliada’da Art Nouveau, Ampir, Art Deco Mimarlık Araştırmaları 1
Heybeliada’da Art Nouveau, Ampir, Art Deco Mimarlık Araştırmaları 3
Önsöz 5
İçindekiler 7 -8
Art Nouveau'nun Kısa Tarihçesi 9-19
Heybeliada Coğrafyası ve Tarihi 20-22
Yöresel Mimarlığın Çeşitliliği 23-24
Art Nouveau, Ampir ve Art Deco Yapılar 25-28
Art Nouveau, Ampir ve Art Deco Yapı Örnekleri 29-30
Amiral ihsan Özel Sokağı, No: 16, Markaryan -
Selahattin Erdemir, Yetvard Çopur Evi 31-33
Ayyıldız Caddesi No: 83, Petraku –
Hatice Hüceste Güneş, Fatma Ferhunde Gürol Evi 34-37
Ayyıldız Caddesi No: 85, Konstantin İliasko –
Aleksandros Segurdeos ve Ekaterini Segurdeos (1975) ikiz sahil evleri 38-40
Bahriye Hamamı Sokak No: 5 41-42
Bahriye Hamamı Sokak No: 7, Muratoğlu Köşkü, Muratoğlu –
Ayay Yorgi Kilisesi Vakfı 43-44
Bahriye Hamamı Sokağı No: 11 45
Bahriye Hamamı Sokak No: 12 46-47
Bahriye Hamamı Sokak No: 15, Atiye Hanım, Mehmet Muvakkar Bilen Evi 48-50
Bahriye Hamamı Sokak No: 50 51-52
Bahriye Mektebi Sokağı No: 8, Yordan Muradoğlu -
Aya Yorgi Kilisesi Vakfı Köşkü 53-55
Burak Reis Sokağı No:25 56
Cebel Sokağı No:3 57
Cebel Sokağı No: 5, Mari Evi II - İbrahim Kaya 58-59
Cebel Sokağı No: 7, Mari Evi I - Fatma Seçluk Aka 60-62
Cebel Sokağı, No: 9, Mari – Tunç ve Judit Uluğ Köşkü 63-68
Dağ Tepesi, Demirtaş Sokak No: 5, Bellisoy Köşkü 69-70
Demirtaş (Değirmen) Sokağı, No: 23 İsmail Hakkı Bey - Nazlı Meriç Köşkü 71-75
Has Yunus Sokağı, No: 1-3, Par Evi, Mehmet İzzet –
Nermin ve Burhanettin Eldemir 76-79
Has Yunus Sokağı No: 5 80-82
Hüseyin Rahmi Sokağı, No: 17, Ortaokul 83-90
Kırmızı Sokak, No: 1, Besim Belli – Edibe Gültekin Köşkü 91-95
Lozan Zaferi Caddesi No: 9 Özdeş Evi 96-98
Lozan Zaferi Caddesi, No:14, Hasan Cevdet Balkaya ve
Kızları Macide, Fatma ve Emine – Seniha Tevhide Gönenç Evi 99-101
Lozan Zaferi Caddesi No: 23, Amiralis –Mehmet Fahri Eskiyerli Evi 102-105
Lozan Zaferi No: 27, Etnopulos - Spiro Triandafilidis Evi 106-108
Lozan Zaferi Caddesi No: 30 109
Lozan Zaferi Caddesi, No: 53 110
Lozan zaferi caddesi. No: 55 111
Lozan Zaferi Caddesi No: 57 – 57b, Ali Hamid – Yakup Güngör Evi 112-115
Müstecip Onbaşı Sokağı, No: 17, Fuat Kavasoğlu –
Tayyibe Hanım Köşkü 116-123
Refah Şehitleri Caddesi,No:1,Nikolaidis (Horozoğlu –
Ali Sarı İsmailoğlu Köşkü 124-127
Refah Şehitleri Caddesi, No: 21 128-129
Refah Şehitleri Caddesi No: 30 130-132
Refah Şehitleri Caddesi No: 32, Anagnosti – İbrahim Kenan Baloğlu 133
Refah Şehitleri Caddesi No: 35B-37A İnal Evleri ,
Refah Şehitleri Caddesi No: 38, Limnidis –Mehmet Nuri Emrah Evi 134-136,137-139
Refah Şehitleri Caddesi No: 48, Barba Evi 140-142
Refah Şehitleri Caddesi No: 49, Koyuncu Ailesi – Stefo Karaoğlanoğlu 143
Refah Şehitleri Caddesi No: 50, Kostaki Paşa Evi 144-145
Refah Şehitleri Caddesi No: 53, Mihail Kızı Kalyopi –
Mete Kalkavan, Ömer Kalkavan, Nebihan Sunguroğlu ve Uğur İlser Evi 146-148
Refah Şehitleri Caddesi, No: 54 Hrisanti –
Hrisostomos Emilyos Konstantinidis Evi 149-150
Refah Şehitleri Caddesi, No: 55, Koço Kastasiadis –
Mehmet Seyfi Ankara, Fethiye Muzaffer Ankara 151-152
Refah Şehitleri Caddesi, No: 57, Hacı Petro – İsmail Kalkavan Köşkü 153
Refah Şehitleri Caddesi, No: 63, Karaman Oteli 154-158
Refah Şehitleri Caddesi, No: 65, Yanopulos – Leyla Aktaş Rosenberger Evi 159-162
Refah Şehitleri Caddesi No: 66,Hiraklioğlu–
Selma Ülsel, Fatma Elçin Tavil Evi 163-164
Refah Şehitleri Caddesi, No: 67 Mavromatis, Kostaki Antopulos Paşa -
İsmet İnönü Köşkü 165-168
Refah Şehitleri Caddesi No: 73, Limnidis Evi (Iı) 169
Refah Şehitleri Caddesi No: 78, Fundopulos -
Füsun Şahinler, İnci Yalçın, Sevinç Yıldırım 170
Refah Şehitleri Caddesi No: 98 171-172
Refah Şehitleri Caddesi, No: 100, (Splendit Oteli) Halki Palas 173-175
Refah Şehitleri Caddesi, Ümit Sokağı No: 10 176
Refah Şehitleri Caddesi, Ümit Sokağı, No: 14 177
Refah Şehitleri Caddesi, Ümit Sokağı, No: 16, Skiliçi Evi 178-179
Refah Şehitleri Caddesi, Ümit Sokağı, No: 18, Antoniadis Evi 180-181
Sadiye Sokak No: 36 182-184
Turgut Reis Caddesi, No: 30, Selahaddin Bey Köşkü 185-187
Turgut Reis Caddesi, No: 34, Mehmet Rüştü Bey Evi 188-195
EKLER 197-200
EK – 1 - Bina Kuleleri 201-204
EK – 2 - Giriş ve Çatıya Kadar Simetrik Olan Yapılar 205-210
EK – 3 - Balkon ve Teras Korkulukları 211-218
EK – 4 - Balkon Kolonlar Arası Payandaları 219-224
EK – 5 - Balkon ve Çıkma Altı Payandaları 225-230
EK – 6 - Çatı Payandaları 231-237
EK – 7 - Bahçe Kapıları 238-248
EK – 8 - Sokak Kapıları 249-259
EK – 9 - Pencereler 260-272
SONUÇLAR 273-274
BİBLİYOGRAFYA 275-279