İŞLETME FİNANSI – Mehmet Bolak
ÖNSÖZ
Şu mütevazı finans kitabının bu denli rağbet görmesi ve arada yapılan bazı tıpkı basılara rağmen yine de piyasada bulunmaz hale gelmesi doğrusu hem şaşırtıcı hem de sevindirici oldu ve artık yeni bir baskı için ufak tefek bazı ilave ve değişiklikler yapmak da kaçınılmaz hale geldi. Kitap yazmanın zor yanlarından biri, hiçbir zaman yazdığınızdan tatmin olamamanız, hep bir takım yanlışlıklar ve eksiklikler görerek bunları düzeltme isteği duymanız. Bu hatalar kimi zaman önemsiz bazı daktilo hataları oluyor. Basılmadan önce defalarca okusanız da, kitap basıldıktan sonra mutlaka bir miktar daha buluyorsunuz. Kimi zaman bir formülü yanlış yazdığınızı, bir işlem hatası yaptığınızı hatta bir kavram hatası yaptığınızı, yanlış bilgi vermiş olduğunuzu fark edebiliyorsunuz. Tabi bu durum, bir an önce düzeltme isteği duyduğunuz bir vicdan azabına dönüşebiliyor. Zaman zaman da daha önce değinmemiş olduğunuz bir konuya değinmek, bazı şeyleri başka türlü açıklamak, konuyla ilgili değişik örnekler vermek istiyorsunuz. Tüm bu nedenler bir kitabın hamur gibi yoğurularak her baskısında bir miktar değişikliğe uğramasına ama yine de hiçbir zaman mükemmelliğe erişememesine neden oluyor. Umuyorum ki kitap bu baskısında daha az kusurlu bir hale gelebilmiştir.
Önceki önsözde eksiklik olarak belirtilmiş bulunmakla birlikte, “Holdingler ve Şirket Birleşmeleri” İle “Firmalarda Başarısızlık Nedenleri” konulan, bu baskı için de eksiklik olarak kalmaya devam etmiş, sadece hataların düzeltilmesi ve aralara küçük bazı rötuşların yapılmasıyla yetinilmiştir. Daha önce tek başlık altında incelenmiş olan “Duran Varlık Yatırımlarının Değerlendirilmesi” konusu, “Belirlilik Koşulu Altında Duran Varlık Yatırımlarının Değerlendirilmesi” ve “Riskli Yatırım Projelerinin Değerlendirilmesi” diye iki bölüme ayrıldığından, bölüm sayısı 16’dan 17’ye çıkmış, kitabın içeriğinde göze çarpan en önemli değişiklik bundan ibaret kalmıştır.
Kitabın basımından önce gerçekleştirilen para birimi operasyonu, yeniden bazı düzeltmeleri gerektirmiş, TL’ye dayalı ifade ve örnekler YTL olarak değiştirilmiş, örneklerde kullanılan miktarlar da gerekli yerlerde uygun şekilde düzeltilmeye çalışılmıştır. Birkaç yıl içinde para biriminde yeniden düzeltmeye gidilecek, yeni lira (YTL) lira (TL) olarak, yeni kuruş (YKr) ise kuruş (Kr) olarak değiştirilecektir. O günlere gelindiğinde okuyucuların da kitapta yer alan (YTL) ifadelerini (TL), (YKr) ifadelerini ise (Kr) olarak kabul etmeleri yeterli olacaktır.
Bu mütevazı kitapçığın, bundan sonra da finansman dersi okuyan öğrencilere yararlı olmasını temenni eder, kitabın basımını bir kez daha titizlikle gerçekleştiren Birsen Yayınevi çalışanlarına tekrar teşekkür ederim.
Prof. Dr. Mehmet BOLAK
İstanbul,
15 Ağustos 2005
İÇİNDEKİLER
FİNANSAL AMAÇ VE FİNANS YÖNETİMİNİN KAPSAMI
Finans Fonksiyonunun Tanım Alanı: Geleneksel ve Çağdaş
Yaklaşımlar
Finansal Amaç
Finansal Amaca Ulaşmanın Araçları: Finansal Kararlar
Finans Yöneticisinin Görevleri
1 AYIRIM FİNANSAL ANALİZ
MALİ (FİNANSAL) TABLOLAR
Bilanço
Gelir Tablosu
Kâr Dağıtım Tablosu
Öz Sermaye Değişim Tablosu
Net İşletme Sermayesinde Değişim Tablosu
Nakit Akımı Tablosu
Fon Akımı Tablosu
MALİ TABLOLAR ANALİZİNDE BASİT YAKLAŞIMLAR
Karşılaştırmalı Analiz
Eğilim Yüzdeleri İle Analiz
Yüzde Metodu İle Analiz
ORAN ANALİZLERİ
Analizde Kullanılan Oranların Sınıflandırılması
Likidite Oranları
Cari Oran
Likit Oran (Asit Oran)
Nakit Oranı
Mali Bünye île İlgili Oranlar
Kaldıraç Oranı: Toplam Borç / Toplam Varlık
Öz Sermaye/Top Varlık ve Toplam Borç/Öz Sermaye
Oranlan
Kısa Süreli Borçlar / Toplam Varlık Oranı
Öz Sermaye / Maddi Duran Varlıklar (net) Oranı
Maddi Duran Varlıklar (net) / Uzun Vadeli Borçlar
Oram
Faaliyet Oranlan
Alacak Devir Hızı (Satışlar / Alacaklar)
Stok Devir Hızı (SMM / Stoklar),
Maddi Duran Varlık Devir Hızı (Satışlar / Maddi Duran
Varlıklar)
Toplam Varlık Devir Hızı (Satışlar / Toplam Varlıklar)
öz Sermaye Devir Hızı (Satışlar / Öz Sermaye)
Kârlılık Oranlan
Satışların Kârlılığı
Öz Sermaye Kârlılığı
Toplam Varlık Kârlılığı
Toplam Varlık Kazanç Oram
Borsa Performansım değerlendirmek İçin Kullanılan Oranlar
Fiyat / Kazanç Oranı
Piyasa Değeri / Defter Değeri Oram
Temettü (Kâr Payı) Verimliliği
Oranların Değerlendirilmesi
Denemeler Sonucu Bulunmuş ve Yeterli Olarak Kabul Edilmiş
Değerlerle Karşılaştırma
İlişkili Birkaç Oranın Birlikte Değerlendirilmesi
Firmanın Geçmiş Yıllardaki Oranlan île Mukayese
Aynı Endüstri Kolundaki Benzer Firmalann Oranları İle Karşılaştmna Yaparak İncelenen Firmanın Durumunun Değerlendirilmesi
BAŞAİAŞ NOKTASI ANALİZLERİ
Doğrusallık Varsayımları Altında Başabaş Noktası Analizi
Eğrisellik Varsayımları Altında Başabaş Noktası Analizi
Faaliyet Kaldıracı
Finansal Kaldıraç
Bileşik Kaldıraç
FON AKIM ANALİZLERİ
Fon Kaynaklan
Fon Kullanımları
2 AYIRIM FİNANSAL PLANLAMA
BÖLÜM 7 PROFORMA BİLANÇO
Satışların Yüzdesi Yöntemi
Regresyon Yöntemiyle Proforma Bilanço Düzenlenmesi
Oranlar Yoluyla Proforma Bilanço Düzenlenmesi
NAKİT BÜTÇESİ
3 AYIRIM YATIMIM KARARLARI
DÖNEN VARLIK YATIRIMLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ
Dönen Varlık Yatırımlarının Genel Özellikleri
Nakit Yönetimi
W Baumol Modeli
Beranek Modeli
MilJer-Orr Modeli
Tahsilatın Hızlandırılıp Ödemelerin Yavaşlatılması
Nakit Yönetiminde Kullanılan Yatırım Araçları
Alacaklara Yapılan Yatırımlar
Alacaklar Kaleminin Büyüklüğünü Etkileyen Faktörler
Alacaklara Yapılacak Yatırımın Değerlendirilmesi
Alacakların Finansmanında Yeni Yaklaşımlar
Stoklara Yapılan Yatırımlar
PARANIN ZAMAN 0EĞEKİ
BELİRLİLİK KOŞULU ALTINDA BURAN YARLIK YATIRIMLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ
Duran Varlık Yatırımlarının Amaçları
Duran Varlık Yatırımlarının Unsurları
Bağımsız ve Bağımlı Yatıranlar
Nakit Akışlarının Belirlilik Düzeyi
Belirlilik Altında Yatırım Projelerinin Değerlendirilmesi
Ortalama Kârlılık Oranı Yöntemi
Geri Ödeme Süresi Yöntemi
Net Bugünkü Değer Yöntemi
îç Verim Oranı (ÎVO) Yöntemi
Net Bugünkü Değer ve İç Verim Oranı Yöntemlerinin
Karşılaştırılması
Dönem Sonu Değeri Yaklaşımı
Ömürleri Farklı Projelerin Karşılaştırılması
RİSKLİ YATIMIM PROJELERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ
Beklenen Değer - Risk - Değişkenlik Katsayısı
Fayda Birimleri Yöntemi
Belirlilik Eşdeğeri Yöntemi
Riske Göre Ayarlanmış Iskonto Oranı Yöntemi
MENKUL KIYMET YATIRIMLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ
Tahvillerin Değerlendirilmesi
Faiz Dönemleri Başmda Değerlendirme
Yılda Birden Fazla Ödeme Olması Halinde Değerlendirme
Faiz Dönemleri Arasında Değerlendirme
Hisse Senetlerinin Değerlendirilmesi
Kâr Payı (Dividant) Modeli
Fiyat/Kazanç Oram Yaklaşımı
Piyasa Değeri/Defter Değeri Oranı Yaklaşımı
Portföy Yaklaşımı
Hisse Senedi Yatırımlarında Beklenen Getiri ve Risk
Portföy Etkisi
Portföy Yönetimi
Risksiz Faiz Oranının Analize Katılması ve Sermaye Pazarı
Doğrusu
Finansal Varlık Pazar Doğrusu (FVPD)
Beta Katsayıları
Portföy Yönetimine Sharpe Yaklaşımı
AYIRIM 4 FİNANSLAMA KARARLARI
KISA VADELİ FİNANSMAN KAYNAKLARI
Kısa ve Uzun Vadeli Fon Tercihleri
Kısa Süreli Finansman Kaynakları
Kısa Süreli Ticari Krediler (Satıcı Kredileri)
Kısa Süreü Banka Kredileri
Kısa Süreli Finansman Bonoları
Diğer Kısa Süreli Finansman Kaynaklan
FİNANSAL KALDIRAÇ VE BORÇLANMADA KRİTİK NOKTA ANALİZİ
Finansal Kaldıraç
Borçlanma veya Öz Kaynak Fonlarına Başvurmada Kritik Nokta Analizi
SERMAYE MALİYETİ
Borç Fonların Yada Tahvillerin Maliyeti
Hisse Senedi Çıkarılması Yoluyla Sağlanmış Fonların Maliyeti
Dağıtılmayan Kârların (Otofinansman) Maliyeti
Ortalama Sermaye Maliyeti
Marjinal Sermaye Maliyeti
Sermaye Yapışma Kuramsal Yaklaşım
Net Gelir Yaklaşımı
Net Faaliyet Geliri Yaklaşımı
Geleneksel Yaklaşım
KÂR PAYI DAĞITIM KARAMLAR!
Kâr Payı Dağıtım Politikasını Belirleyen Faktörler
Miktar Olarak Kâr Payı Dağıtımı Uygulamaları
Sabit Miktarda Kâr Payı Dağıtımı
Sabit Oranda Kâr Payı Dağıtımı
Sabit Miktar veya Oran + İlave Kâr Payı Dağıtılması
İstikrarlı Kâr Payı Dağıtım Politikası
Ödeme Şekli Açısından Kâr Payı Dağıtımı Uygulamaları
Kâr Payının Nakit Olarak Dağıtılması
Kâr Payının Bedelsiz Hisse Senedi Şeklinde Dağıtılması
Hisse Senetlerini Geri Satın Alma Yoluyla Kâr Payı Dağıtımı
Kâr Payı Dağıtım Politikasının Firma Değeri Üzerine Etkisi
Kâr Payı Politikasının Geçersizliği Teorisi
Kâr Payı Politikasının Geçerliliği Teorisi
Artık Fonlar Teorisi
Bilgi İçeriği ve Sinyalleme Hipotezi
Müşteri Grubu Etkisi (Clientele Effect)
Sermaye Artırımının Mümkün Olmadığı ya da İstenmediği Durum