ÖNSÖZ
Sanayi devriminden sonra, esas olarak makinalaşmanın ortaya çıkmasından bu yana ve yeşil devrim sürecinde, insanlar ve makinalar, insanları beslemek için ürün yetiştirmek amacıyla verimli bir şekilde işbirliği yapmaktadır. Ancak, önümüzdeki yıllarda nüfus artışıyla yüzleşmek için, sadece üretkenliği artırarak insanları beslemek değil, aynı zamanda bunu mümkün olan en verimli ve saygılı şekilde yapmak, diğer bir deyişle sürdürülebilir olarak üretmek amacıyla da başarılı olmak için ekstra bir çaba gerekmektedir. Bu zorlukla yüzleşmek için, son on yılda, özellikle güvenilir tarımsal verilere erişim ve bunlardan en uygun anlamı çıkarmak için, gelişmiş bilgisayar teknikleri gibi teknolojide dikkate değer gelişmeler ortaya çıkmaktadır. Dijital teknoloji tarafından yönlendirilen bu yeni yaklaşım, yetiştiricilerin tekrarlayan, fiziksel olarak zorlu ve sıkıcı saha görevlerinden kaçınma girişiminde işçilerden ziyade ürünlerinin denetçisi olarak hareket etmeleri gerektiğini ima etmektedir. Bu modern tarımsal çerçevede, veri çok önemlidir ve bilgi tabanlı yönetim döngüsü, kavram ve görevleri birleştiren pratik bir yaklaşım sağlar.
Tarım 5.0’dan en iyi şekilde yararlanmak için, kullanıcılara, ideal olarak modern teknolojileri öğrenmeye ve tarıma uygulamaya istekli genç çiftçilere derin eğitim verilmesi ve gelecek nesillere bir yenilenme sağlanması gerekmektedir. 21. yüzyılda gıda üretiminin getirdiği zorluklarla yüzleşmek için, veriye dayalı yönetimin tüm gücünü gösterebilen modern ve sürdürülebilir bir tarıma doğru ilerlemek amacıyla doğru zaman gibi görünmektedir. Tarım 5.0’a geçiş, önümüzdeki on yıl için çoğu büyük tarım ekipmanı imalatçısının gündeminde yer almaktadır. Bu nedenle, tarım robotlarının bir sonraki - daha akıllı-nesil tarım makinaları olarak kabul edilmesi durumunda, ekipman imalatçıları bu hamlede kilit bir rol oynayacaktır.
Tarımsal üretimin yaygınlaşması, insanlığın çevre üzerindeki en büyük etkilerinden biri olmuştur. Birçok habitatlar tarımsal üretim için dönüştürülmüştür. Tarımsal üretim, biyoçeşitlilik için en büyük baskılardan birisidir. Tarımsal üretimin, iklim değişikliğini azaltacak şekilde enerji üretme ve kullanma konusunda önemli bir işlevi vardır. Tarımsal üretim işletmelerinde, fosil yakıtlar yerine düşük karbonlu yenilenebilir enerjiler kullanmak, çiftlik sahiplerinin enerji kaynakları üzerindeki kontrolünü artırabilir, maliyetleri azaltabilir ve iklim değişikliği ile mücadele edilebilir. Tarım temelli biyoyakıtların üretimi ve kullanımı konusunda, çevresel ve sosyal sorumluluğun dikkatle değerlendirilmesi ve biyolojik kökenli enerji üretiminden kaynaklanan emisyonların titiz ve kapsamlı bir şekilde değerlendirilmesi gereklidir.
Türkiye Cumhuriyeti’nin 100. kuruluş yılı anısına hazırlamış olduğum bu bilgi seti, başta kurucu lider ve bilge önder Mareşal Gazi Mustafa Kemal ATATÜRK olmak üzere, kurtuluş savaşı ve kuruluş mücadelesinde büyük bir özveri ile görev alan bütün insanlara ve ülkemizde tarımsal mekanizasyon eğitim ve araştırmalarının öncülerine ithaf olunur. Değerli eserleri ve önemli katkıları için en içten teşekkürlerimi ve sonsuz saygılarımı sunarım.
Prof.Dr. Hasan Hüseyin ÖZTÜRK
Adana, Ekim-2023
İÇİNDEKİLER
1. TARIMDA ENERJİ: TANIM VE KAVRAMLAR.…………… 1
1.1. Avrupa Birliği Tarım Politikaları ……………………………. 2
1.2. Son Gelişeler ve Eğilimler……………………......................... 4
1.3. Yeni Bir Bakış Açısı………………………………………….. 4
2. TARIMSALDA ENTEGRE KAYNAK KULLANIMI……….. 6
2.1. Giriş……………………………………………………........... 6
2.2. Yöntem……………………………………………………...... 7
2.2.1. Enerji Girdilerinin Belirlenmesi……………………...... 7
2.2.1.1. Doğrudan Enerji Girdilerinin Belirlenmesi…… 9
2.2.1.2. Dolaylı Enerji Girdilerinin Belirlenmesi……… 10
2.2.1.2.1. Bitkisel Üretim…………………….. 11
2.2.1.2.2. Hayvansal Üretim………………..... 11
2.2.2. Enerji Çıktılarının Belirlenmesi……………………...... 11
2.2.3. Enerji Verimliliğinin Belirlenmesi…………………….. 12
3. BİTKİSEL ÜRETİMDE ENERJİ KULLANIMI……………... 13
3.1. Tarla Bitkileri Üretiminde Enerji Kullanımı……………….. 13
3.1.1. Buğday Üretiminde Enerji Kullanımı……………….. 14
3.1.2. Şekerpancarı Üretiminde Enerji Kullanımı………….. 18
3.1.3. Patates Üretiminde Enerji Kullanımı………………… 20
3.1.4. Ayçiçeği Üretiminde Enerji Kullanımı………………. 22
3.1.5. Pamuk Üretiminde Enerji Kullanımı………………… 24
3.2. Örtü Altı Tarımında Enerji Kullanımı……………………… 25
3.2.1. Domates Üretiminde Enerji Kullanımı………………. 26
3.2.2. Hıyar Üretiminde Enerji Kullanımı………………….. 29
3.2.3. Tatlı Biber Üretiminde Enerji Kullanımı…………….. 30
3.3. Çok Yıllık Bitkisel Üretimde Enerji Kullanımı…………….. 31
3.2.1. Zeytin Üretiminde Enerji Kullanımı…………………. 32
3.2.2. Üzüm Üretiminde Enerji Kullanımı…………………. 35
3.4. Hayvansal Üretimde Enerji Kullanımı……………………... 38
3.4.1. Süt Sığırı Yetiştiriciliğinde Enerji Kullanımı………... 39
3.4.2. Etlik Piliç Yetiştiriciliğinde Enerji Kullanımı……….. 42
4. TARIMSAL ÜRETİMDE YAKIT TÜKETİMİ………………. 46
4.1. Petrol Ürünleri Tüketimi…………….……………………... 46
4.1.1. Dizel Yakıt Tüketimi………........................................ 46
4.1.1.1. Alan İş Verimi………………………………. 47
4.1.1.2. Yakıt Tüketim Hızı…………………………. 47
4.1.2. Yağ Tüketimi……….................................................... 49
4.2. Petrol Ürünleri Enerjisi Tüketimi…………….…………….. 49
4.3. Petrol Ürünleri Tüketimine İlişkin Karbondioksit Salımı….. 51
4.3.1. Eşdeğer Karbondioksit Salımının Hesaplanması……. 55
4.3.1.1. Dizel Kullanımında Karbondioksit Salımı….. 55
4.3.1.2. Doğal Gaz Kullanımı Karbondioksit Salımı... 55
4.3.1.3. Kömür Kullanımında Karbondioksit Salımı... 55
5. TARIM SEKTÖRÜNÜN SERA GAZI SALIMINA KATKISI 56
5.1. Giriş…………………………….…………….…………….. 56
5.2. Türkiye’de Tarım Sektörü………………………………….. 57
5.3. Tarım Sektörünün Sera Gazı Salımlarına Katkısı………….. 59
5.3.1. Karbondioksit Kaynakları……………………………. 61
5.3.1.1. Arazi Kullanım Değişiklikleri……………… 62
5.3.1.2. Tarımsal Ürün Deseninin Değişmesi………. 62
5.3.1.3. Tarımsal Ürün Atıklarının Yakılması………. 63
5.3.1.4. Doğal Etmenler……………………………... 63
5.3.1.5. Fosil Yakıt Kullanımı……………………….. 64
5.3.2. Metan Kaynakları……………………………………. 64
5.3.2.1. Toprak Kökenli Metan Kaynakları…………. 64
5.3.2.2. Hayvancılık Kökenli Metan Kaynakları……. 64
5.3.3. Azotdioksit Kaynakları………………………………. 64
5.3.4. Aerosollar……………………………………………. 65
5.3.5. Su Buharı…………………………………………….. 65
5.4. Sonuç Ve Öneriler………………………………………….. 65
6. TARIMSAL ÜRETİMDE ENERJİ VERİMLİLİĞİ………….. 66
6.1. Tarımda Enerji Verimliliği Uygulamaları………………….. 66
6.2. Ulusal Enerji Verimliliği Eylem Planı……………………… 68
6.2.1. Tarım Sektörü………………………………………... 69
6.2.1.1. Tarım Sektörü İçin Önlemler………………... 70
6.3. Tarımsal Üretimde Enerji Verimliliğini Artırmak………….. 70
6.4. Tarımsal Üretimde Enerji Verimliliği Önlemleri…………... 71
6.4.1. Tek Yıllık Bitkisel Üretimde Önlemler……………… 71
6.4.2. Çok Yıllık Bitkisel Üretimde Önlemleri…………….. 76
6.4.3. Sera Üretiminde Enerji Verimliliği Önlemleri………. 77
6.4.4. Hayvansal Üretiminde Enerji Verimliliği Önlemleri... 79
6.5. Tarımda Enerji Verimliliğini Etkileyen Faktörler………….. 81
6.5.1. Uzun Dönemde Etkili Faktörler……………………… 81
6.5.2. Orta Dönemde Etkili Faktörler………………………. 82
6.6. Tarımda Enerji Verimliliğinde Etkili Paydaşlar……………. 82
6.6.1. Avrupa Birliği Ülkelerindeki Faktörler Ve Paydaşlar.. 84
6.6.1.1. Finlandiya…………………………………… 84
6.6.1.2. Almanya…………………………………….. 84
6.7. Tarımda Enerji Verimliliğine İlişkin Sonuç Ve Öneriler…... 85
7. GIDA TEDARİK ZİNCİRİNDE ENERJİ TÜKETİMİ………. 86
7.1. Gıda Ve Enerji: Genel Bakış….............................................. 86
8. GIDA SEKTÖRÜNDE ENERJİ TÜKETİMİ…………………. 91
8.1. Gıda Sektöründeki Enerji Akışları …..................................... 91
8.2. Yöntem……………………………………………………... 91
8.3. Yaşam Döngüsü Analizi……………………………………. 93
8.3.1. Gıda Sepeti: Veri Kaynakları Ve Seçim Yöntemi…… 93
8.3.2. Gıda Sepetinin Bileşimi……………………………… 94
8.4. Enerji Akışları ……………………………………………… 94
8.4.1. Yöntem………………………………………………. 94
8.4.2. Enerji Tüketimi………………………………………. 97
8.5. Gıda Ürünlerinin Tedarikinden Kaynaklanan Emisyonlar…. 100
8.6. Gıda Tedarik Zincirinde Enerji Tüketimi Ve Emisyonlar….. 102
8.6.1. Gıda Tedarik Zincirinde Enerji Tüketimi…………… 102
8.6.2. Gıda Tedarik Zincirinde Sera Gazı Emisyonları……. 103
9. GIDA ÜRETİMİNDE ENERJİ İLE İLGİLİ ZORLUKLAR VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ: ÇİFTLİKTEN ÖNCE…………105
9.1. Tarım, Hayvancılık Ve Su Ürünleri Sektöründe Enerji Kullanımı: Mevcut Durum Ve Son Gelişmeler…………105
9.2. Tarımda Enerji Verimliliği…………………………………. 108
9.2.1. Kimyasal Gübre Üretiminin Optimize Edilmesi…….. 108
9.2.2. Enerji Verimliliği Sağlayan Üretim Uygulamaları…..109
9.2.3. Su Kullanımının İyileştirilmesi……………………… 111
9.2.4. Hayvan Yetiştirmenin İyileştirilmesi………………… 112
9.2.5. Su Ürünleri Yetiştiriciliğini İyileştirmek……………. 113
9.3. Gıda- Su Ve Enerji İlişkileri ……………………………….. 113
9.4. Fosil Yakıt Ve Gıda Fiyatları………………………………. 116
10. TARIMDA YENİLENEBİLİR ENERJİ KULLANIMI…….... 120
10.1. Enerji Tüketiminde Yenilenebilir Enerjinin Payı …………. 120
10.2. Tarımda Yenilenebilir Enerji Kullanımı…………………… 122
10.3. Çiftlikte Yenilenebilir Enerji Üretimi……………………… 123
10.4. AB Ülkelerinde Bazı Yenilenebilir Enerji Projeleri……….. 126
KAYNAKLAR…………………………………………………….... 127
11. KAYNAK VERİMLİLİĞİ.……………………………………… 1
11.1. Üretim Sisteminin Değerlendirilmesi ……………………….. 2
12. VERİMLİLİK VE ETKİNLİK…………………………………. 4
12.1. Kaynak Verimliliği Ve Etkinliği…………………………….. 5
2.1.1. Üretim Sistemi……………………............................... 5
2.1.2. Kaynaklar Ve Özellikleri, Verimlilik Ve Etkililik……. 6
2.1.3. Verimlilik Ve Etkinlik………………………………… 7
13. ÜRETİM SİSTEMLERİ İÇİN VERİMLİLİK ÖLÇÜMLERİ. 11
13.1. Materyal Verimliliği……………………………………….. 11
13.2. Enerji Verimliliği…………………………………………… 11
13.3. Kaynak Verimliliği…………………………………………. 13
14. VERİM VE ETKİNLİK BELİRLEMEK……………………… 14
14.1. Kaynak Verimliliğini Belirlemek…………….……………. 14
4.1.1. Enerji Verimliliği………................................................ 15
4.1.2. Materyal Verimliliği………........................................... 16
4.1.3. İş Gücü Verimliliği………............................................. 16
4.1.4. Ekipman Verimliliği…………………………………... 17
14.2. Etkinlik Belirlemek…………….……………………………. 17
14.3. Entegre Verimlilik…………………………………………... 18
14.4. Kapsamlı Bir Yaklaşımın Geliştirilmesi…………………….. 19
14.5. Sonuç Ve Öneriler…………………………………………… 20
15. ENERJİ VERİMLİLİĞİ………………………………………... 21
15.1. Giriş………………………………………………………….. 21
15.2. Enerji Verimliliği……………………………………………. 21
15.3. Birincil Enerji Yoğunluğu…………………………………… 22
5.3.1. Enerji Yoğunluğunun Önemi…………………………. 23
5.3.2. Dünyada Birincil Enerji Yoğunluğu………………….. 24
5.3.3. Türkiye’de Birincil Enerji Yoğunluğu……………….. 27
16. ENERJİ VERİMLİLİĞİ GÖSTERGELERİ………………….. 30
16.1. Enerji Verimliliği İndeksi.…………………………………... 30
6.2. Uluslararası Enerji Ajansı Verimlilik Göstergeleri………….. 32
6.3. Sürdürülebilir Enerji İçin Düzenleyici Göstergeler………….. 33
6.4. Enerji Verimliliği Göstergeleri ile Politika Geliştirmek……... 36
6.5. Enerji Verimliliğinin Belirlenmesi…………………………... 36
17. TÜRKİYE’DE ENERJİ VERİMLİLİĞİ……………………... 38
17.1. Giriş………………………………………………………… 38
17.2. Türkiye’de Enerji Verimliliği………………………………. 38
17.3. Türkiye’de Birincil Enerji Yoğunluğu……………………... 39
17.4. Türkiye Ulusal Enerji Verimliliği Eylem Planı…………… 41
17.5. Türkiye’de Sektörel Enerji Tüketimi……………………… 42
17.5.1. Bina ve Hizmetler Sektörü………………………… 42
17.5.2. Sanayi Ve Teknoloji Sektörü……………………… 43
17.5.3. Enerji Sektörü……………………………………… 43
17.5.4. Ulaştırma Sektörü………………………………… 43
17.5.5. Tarım Sektörü……………………………………. 44
17.6. Sektörel Enerji Verimliliğinin Artırılması…………………. 44
17.6.1. Bina ve Hizmetler Sektörü……………………………. 44
17.6.2. Sanayi Ve Teknoloji Sektörü……………… 45
17.6.3. Enerji Sektörü……………………………… 45
17.6.4. Ulaştırma Sektörü………………………….. 46
17.6.5. Tarım Sektörü……………………………… 46
17.7. Sonuç Ve Öneriler…………………………………………….. 46
18.TARIMSAL ÜRETİMDE ENERJİ VERİMLİLİĞİ………… 47
18.1. Tanım Ve Kavramlar………………………………………… 47
18.2. Tarımsal Üretimde Entegre Kaynak Kullanımı……………… 48
18.2.1. Giriş…………………………………………………… 48
18.2.2. Enerji Girdilerinin Belirlenmesi………………………. 49
18.2.2.1. Doğrudan Enerji Girdilerinin Belirlenmesi… 52
18.2.2.2. Dolaylı Enerji Girdilerinin Belirlenmesi…… 53
18.2.2.2.1. Bitkisel Üretim……………………. 53
18.2.2.2.2. Hayvansal Üretim…………………. 53
18.2.3. Enerji Çıktılarının Belirlenmesi………………………. 54
18.3. Tarımsal Üretimde Enerji Verimliliği……………………… 54
18.3.1. Tarımda Enerji Verimliliği Uygulamaları……………. 55
18.3.2. Enerji Verimliliğinin Belirlenmesi…………………… 56
19. SULAMADA ENERJİ TASARRUFU ÖNLEMLERİ……… 57
19.1. Özet………………………………………………………… 57
19.2. Giriş………………………………………………………… 58
19.3. Sulama Pompaj Tesislerinde Enerji Tasarrufu Önlemleri…… 58
19.3.1. Enerji Fiyatı İle İlgili Önlemler………………………. 59
19.3.1.1. Elektrik Servis Hizmetleri…………………… 59
19.3.1.2. Elektrik Talep Kontrolü……………………… 59
19.3.2. Elektrik Tesisatlarında Kayıp Azaltma Önlemleri……. 60
19.3.2.1. Transformatörleri Soğutma………………… 60
19.3.2.2. Elektriksel İletkenlerin İncelenmesi…………. 60
19.3.2.3. Güç Faktörünün Optimize Edilmesi…………. 61
19.3.3. Motorların Verimliliğini Artırmaya Yönelik Önlemler. 62
19.3.3.1. Doğru Gerilim Dengesizlikleri……………… 62
19.3.3.2. Yüksek Verimli Motor Kullanmak………… 62
19.3.3.3. Motor Veriminin Optimize Edilmesi………… 63
19.3.3.4. Motor-Pompa Setinin Değiştirilmesi………… 64
19.3.4. Pompaların Verimini Artırmaya Yönelik Önlemler… 64
19.3.4.1. Pompanın Çalışma Koşullarına Ayarlanması 64
19.3.4.2. Çark Konumunu Ayarlamak…………………. 65
19.3.5. Yükseklik Kaybını Azaltmak………………………… 66
19.3.5.1. Basma Borularını Yapılandırmak ve Hatalar… 66
19.3.5.2. Borularda Sürtünme Kayıplarını Azaltmak… 66
19.3.6. Su Sızıntılarını Azaltmak…………………………… 67
19.3.6.1. Sızıntı Tespiti Ve Onarımı…………………… 67
19.3.7. İşletme İyileştirmeleri…………………………………. 67
19.3.7.1. Frekans Değiştirici Kullanmak………………. 67
19.3.7.2. Dengeleme Tankları Kullanmak…………… 68
19.3.8. Elektrik Gücü Kaynağını Değiştirmek……………… 68
19.3.8.1. Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Kullanımı 68
19.4. Sonuçlar Ve Değerlendirme………………………………… 71
20. TARIMSAL ÜRETİMDE SU VE ENERJİ VERİMLİLİĞİ İÇİN GÜNEŞ ENERJİLİ DAMLA SULAMA SİSTEMİ…72
20.1. Su Ve Enerji Verimli Hassas Damla Sulama Sistemi………. 72
20.2. Yenilikçilik Ve Ticarileşme………………………………… 76
20.3. Yaygın Etki Ve Beklenilen Sonuçlar……………………….. 76
21. TÜRKİYE’DE SÜRDÜLEBİLİR ENERJİ KULLANIMI……. 79
21.1. Mevcut Durumun Değerlendirilmesi………………………... 79
21.2. Gelecekteki Beklentiler……………………………………… 81
21.3. Sonuç Ve Öneriler…………………………………………... 82
22. YENİLENEBİLİR ENERJİNİN VERİMLİLİĞE ETKİSİ…… 83
22.1. Teknik Sinerjiler……………………………………………... 83
22.2. Politika Sinerjileri…………………………………………… 85
22.3. Birlikte İlerlemek……………………………………………. 86
22.4. Yenilenebilir Enerji Ve Enerji Verimliliği Arasındaki Sinerji 87
22.5. Yenilenebilir Enerji Teknolojileri………………………….... 87
22.5.1. Verimli Güneş Ocakları……………………………... 87
22.5.2. Elektrikli Taşıtlar……………………………………. 88
22.5.3. Isı Pompaları………………………………………… 88
22.5.4. Değişken Yenilenebilir Enerji Teknolojileri………… 88
22.5.5. Yerel Isıl Ağlar………………………………………. 88
22.6. Yenilenebilir Enerji Teknolojileri İle Enerji Verimliliği……. 88
TARIMSAL ÜRETİMDEENERJİ VERİMLİLİĞİ
1. TARIMDA ENERJİ KULLANIMI……………………………….. 1
1.1. Tarım Sektöründe Enerji Kullanımı Artışı……………………… 1
2. TARIMDA ENERJİ VERİMLİLİĞİNİ ARTIRMAK………....... 4
2.1. Enerji Verimliliği İçin Özel Sektör Girişimleri…………………. 5
2.2. Enerji Verimliliğinin Teşvik Edilmesi ………………………….. 6
2.3. Çiftlikte Enerji Kullanımı Ve Enerji Verimliliği Fırsatları……... 7
2.4. Gıda Üretimi İçin Kullanılan Enerji Türleri…………………….. 8
2.5. Dolaylı Enerji Kullanımı Ve Verimlilik………………………… 9
3. TARIMDA ENERJİ VERİMLİLİĞİ SEÇENEKLERİ…………. 10
3.1. Tarımda Enerji Verimliliği İle İlgili Fırsatlar Ve Kısıtlar………. 10
3.2. Gübre Üretiminde Enerji Verimliliğini Artırmak………………. 11
4. GIDA TEDARİK ZİNCİRİNDE ENERJİ KULLANIMI VE VERİMLİLİK FIRSATLARI……………………………………13
4.1. Gıda İşleme Endüstrisi………………………………………….. 13
4.2. Piyasa Rekabet Gücü…………………………………………… 14
4.3. Enerji Kullanımını Azaltılmak Ve Ürün İşleme Atıklarından Enerji Geri Kazanmak…………………………………………16
4.4. Yenilenebilir Enerji Kaynaklarından Yararlanmak……………... 19
4.5. Uygulama Değişiklikleri………………………………………… 24
4.6. Teknolojik Tasarım Değişiklikleri………………………………. 25
5. TARIMDA ENERJİ VERİMLİLİĞİ ÖNLEMLERİ İÇİN FIRSATLAR, KISITLAR VE ARAŞTIRMA İHTİYAÇLARI..........................................................................28
5.1. Bitkisel Üretim………………………………………………… 29
5.1.1. Akıllı Tarım…………………………………………....... 29
5.1.2. Hassas Tarım……………………………………………. 31
5.1.3. Azaltılmış Toprak İşleme Ve Trafik Kontrollü Tarımı…. 34
5.1.4. Gübre Yönetimi…………………………………………. 34
5.1.5. Ekim Nöbeti…………………………………………...... 35
5.1.6. Sulama…………………………………………………... 36
5.2. Depolama, Kurutma, Havalandırma Ve Soğutmada Verim…… 39
5.3. Sera Üretiminde Enerji Verimliliği Önlemleri………………… 40
5.4. Hayvan Barınaklarında Enerji Verimliliği Önlemleri…………. 42
5.4.1. Verimli Besleme Stratejileri…………………………….. 44
5.4.2. Hayvansal Atıkları Değerlendirmek……………………. 45
5.5. Tarımsal Kümelenme…………………………………………. 45
5.6. Öncelik Belirlemek…………………………………………........ 46
5.7. Sonuç Ve Öneriler……………………………………………..... 47
6. ENERJİ VERİMLİLİĞİ ÖNLEMLERİNİ İZLEME …………... 48
6.1. İzleme Ve Değerlendirme………………………………………. 48
7. ENERJİ VERİMLİLİĞİ ÖNLEMLERİNİ DEĞERLENDİRME 51
7.1. Davranışsal Verimlilik Önlemlerinin Değerlendirilmesi……….. 51
7.2. Binalarda Enerji Verimliliği Önlemleri………………………… 53
7.3. Tarımsal Endüstride Enerji Verimliliği Önlemleri……………... 67
7.4. Tarımsal Üretimde Enerji Verimliliği Önlemleri………………. 74
8. GIDA ÜRETİMİNDE ENERJİ İLE İLGİLİ ZORLUKLAR VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ: ÇİFTLİK İÇERİSİNDE………………83
8.1. Gıda Endüstrisinde Enerji Kullanımının İyileştirilmesi………... 83
8.1.1. Mevcut Durum Ve Son Gelişmeler……………………… 83
8.1.2. Teknoloji Ve Süreç Optimizasyonu………………........... 86
8.1.3. Tesis İyileştirme…………………………………………. 90
8.1.4. Tesis İçi Enerjinin Yeniden Kullanılması……………….. 91
8.1.5. AB Tarafından Finanse Edilen Proje Örnekleri…………. 91
8.2 Gıda İşlemede Yenilenebilir Enerji Kullanımı..……………...... 92
8.2.1. AB Yenilenebilir Enerji Projelerine Örnekler……........... 94
8.3. Gıda Taşıma, Depolama Ve Dağıtımında Enerji Kullanımı……. 95
8.3.1. Mevcut Durum Ve Son Eğilimler……………………….. 96
8.3.2. Gıda Taşımacılığında Enerji Verimliliği Önlemleri…….. 97
8.3.3. Gıda Soğutmayı İyileştirmek……………………………. 98
8.3.4. Nakliye Gereksinimini Azaltmak………………………... 99
8.4. Gıda Ambalajlama……………………………………………… 100
8.4.1. Optimum Ambalaj Tasarımı……………………………... 100
8.4.2. Gıda Ambalajı Ve Yeni Malzemeler……………………. 101
8.4.3 AB Tarafından Finanse Edilen Proje Örnekleri………….. 101
8.5. Yemek Pişirme Ve Evsel Koruma ……………………………… 101
8.5.1. Araç Ve Gereçlerin İyileştirmek…………………............ 101
8.5.2. Enerji Bilinçli Pişirmek………………………………….. 102
8.5.3. Gıda Nakliyesi ve Soğutmasında Proje Örnekleri……….. 102
8.6. Gıda Atıkları……………………………………………………. 103
11.6.1. Gıda Atıklarını Azaltmak………………………………………. 104
11.6.2. Gıda Atıklarından Enerji Geri Kazanımı…………..................... 104
11.6.3. Gıda Atıklarından Enerji Üretimi Proje Örnekleri…………….. 105
8.7. Davranışsal ve Müşteri Merkezli Analizler ……………….......... 105
KAYNAKLAR………………………………………………………… 107
TARIMSAL ÜRETİMDE ENTEGRE KAYNAK PLANLAMA
1. ENTEGRE KAYNAK PLANLAMA……………………………… 1
1.1. Entegre Ve Geleneksel Planlama……………………………….. 1
1.2. Entegre Kaynak Planlama Aşamaları…………………………... 3
1.3. Entegre Kaynak Planlama Seçenekleri…………………………. 5
1.3.1. Talep Tarafı Programları Ve Sistem Kaybını Azaltma….. 5
1.3.2. Özel Üreticiler İle Enerji Üretiminin Bütünleştirilmesi…. 8
1.3.3. Çevresel Etkileri ve Riskleri Bütünleştirmek……………. 9
1.3.4. Kamu Yaklaşımını Program Yaklaşımıyla Bütünleştirme. 10
1.4. Entegre Kaynak Planlama Analizi……………………………… 12
1.5. Serbestleşme Bağlamında Entegre Kaynak Planlama………….. 15
2. ENTEGRE KAYNAK VERİMLİLİĞİ…………………………… 17
2.1. Entegre Kaynak Kullanımı……………………………………... 17
2.2. Entegre Kaynak Verimliliği…………………………………….. 20
2.3. Kaynak Verimliliğini Ölçmek…………………………………... 23
2.3.1. Ekonomik Kaynak Verimliliğini Belirlemek…………….. 24
2.3.2. Çevresel Kaynak Verimliliğini Belirlemek……………… 25
2.3.3. Sosyal Kaynak Verimliliğini Belirlemek………………… 26
2.4. Sonuç Ve Öneriler………………………………………………. 27
3. SÜRDÜRÜLEBİLİR TARIMSAL ÜRETİM İÇİN ENTEGRE KAYNAK VERİMLİLİĞİ………………………………………28
3.1. Sürdürülebilir Tarımsal Üretim…………………………………. 30
3.2. Entegre Kaynak Verimliliği…………………………………….. 32
3.3. Tarımda Entegre Kaynak Verimliliği…………………………... 32
4. TARIM SEKTÖRÜ: EKONOMİK VE ÇEVRESEL YÖNLER... 35
4.1. Giriş……………………………………………………………... 35
4.2. Eko-Verimlilik İzleme Yöntemleri……………………………... 38
4.2.1. Gösterge Yöntemi………………………………………... 38
4.2.2. Yaşam Döngüsü Değerlendirme Yöntemi……………….. 40
4.2.3. Parametrik Olmayan Yöntemler…………………………. 40
4.3. Değerlendirme Yöntemi………………………………………… 42
4.4. Tarım Sektörünün Ekonomik ve Enerji Verimliliği……………. 44
4.5. Avrupa Birliği Ülkelerinde Tarımın Eko-Verimliliği………….. 49
4.6. Tartışma………………………………………………………… 53
4.7. Sonuçlar………………………………………………………… 53
5. AVRUPA BİRLİĞİ’NDE TARIMDA ENERJİ KULLANIMI…. 57
5.1. Tarımsal Üretimde Enerji Kullanımı…………………………… 58
5.2. Avrupa Birliği Ülkelerinde Tarımda Enerji Kullanımı…………. 60
5.2.1. Hollanda………………………………………………….. 65
5.2.1.1. Tarım Sektörleri İçin Temiz/Verimli Sözleşme… 67
5.2.2. İspanya…………………………………………………… 67
5.3. Sonuç Ve Öneriler………………………………………………. 69
6. TARIMSALDA ENTEGRE KAYNAK KULLANIMI………….. 72
4.2. 6.1. Giriş……………………………………………………............... 72
4.3. 6.2. Yöntem…………………………………………………….......... 72
6.2.2.1. Enerji Girdilerinin Belirlenmesi……………………...... 72
6.2.2.1.1. Doğrudan Enerji Girdilerinin Belirlenmesi…. 74
6.2.2.1.2. Dolaylı Enerji Girdilerinin Belirlenmesi……. 75
6.2.2.1.2.1. Bitkisel Üretim…………………. 76
6.2.2.1.2.2. Hayvansal Üretim……………… 76
6.2.2.2. Enerji Çıktılarının Belirlenmesi……………………...... 76
6.2.2.3. Enerji Verimliliğinin Belirlenmesi…………………….. 77
7. TARIM SİSTEMİNDE ENERJİYE ERİŞİM…………………… 78
8. POLİTİKA SEÇENEKLERİ……………………………………... 83
8.1. İklim Değişikliğinin Azaltılması……………………………….. 85
8.2. Tarım…………………………………………………………… 87
8.3. Enerji Verimliliği………………………………………………. 88
8.3.1. Gıda Sektörünün Enerji Talebini Azaltma Önlemleri…… 89
8.4. Yenilenebilir Enerji…………………………………………….. 93
8.4.1. İngiltere Biyoyakıt/Yenilenebilir Enerji Politikaları……. 93
8.5. Enerjiye Erişim……………………………………………….. 96
8.6. Bilgi Eksikliği………………………………………………… 97
KAYNAKLAR………………………………………………………100