Tehlikeli Atıkların Yönetimi / Prof. Dr. İlhan Talınlı (30086)

Çözümlü enerji iletim hatları problemleri: enerji iletim hatlarının çeşitli konularına ilişkin 183 adet çözümlü problem içermektedir

"Tehlikeli Atıklar" kavramı ilk kez II. Dünya Savaşı sonrasında ortaya çıkmış ve endüstriyel gelişmenin olumsuz sonucu olarak büyük bir sorun haline gelmiştir. 1970'ten sonraki yılları "çevresel on yıllar" olarak gündeme taşıyan nedenlerin arasında, tehlikeli atıkların çevrede yarattığı felaket boyutundaki yıkımlar ve insan sağlığındaki tehditler gelmektedir. Evsel atık sular veya çöpler gibi yaygın olarak bilinen veya sıradan atıklardan farklı olan, karmaşık, zor ve pahalı bir yönetim gerektiren bu atıklar için öncelikli ve yeni bir tanım yapmak gerekmiştir. Günümüze kadar, yaşanmış tehlikeli madde kazaları ve yarattığı çevresel zararlar da tehlikeli atık kavramı için önemli bir neden olmuştur. Atık oluşum sürecindeki belirsizlikler ve atığa yansıyan tehlikeli madde özelliklerindeki değişkenlikler nedeniyle tehlikeli atıkların kontrol ve yönetim biçimlerinin belirlenmesi ve yasal çerçevesinin oluşturulması çevre bilimcilerin ve çevre mühendislerinin öncelikli alanı olmaya devam etmektedir.  Bu kitap yukarıdaki bakış açısıyla çevre bilimleri ve mühendisliği alanında konu ile ilgili kesimlere öğreti olabilecek şekilde tasarlanmaya çalışılmıştır. Tüm bölümleri büyük ölçüde lisans öğrencilerine yönelik akademik bir dille yazılmış ders kitabı olmasına rağmen atık üreticilerine, yasa yapıcılara veya karar vericilere yönetim temelinde yeni ve model olabilecek araştırma ve uygulama örnekleri de içermektedir. Teknik, yasal ve kavramsal olarak oldukça sık karşılaşılan kelime, deyim ve tanımlar bir sözlükçe ile verilmiştir.

ÖNSÖZ

"Beşikten mezara kadar kontrol" politikası ile ortaya çıkan atık yönetim kavramının temel etkenleri yönetim bilimlerindeki sistematik yaklaşımları en çok tehlikeli atık yönetimi için kullanmayı gerektirmektedir. Atık kelimesinden korkan insanoğlu tehlikeli atık kavramından daha çok korktuğu halde atığı da tehlikeyi de kendisinin yarattığını anlamamakta ısrar etmektedir. On binlerce tehlikeli maddeyi üretme ve tüketme sürecinde iken yönetim zaferleri oluşturanlar bu süreçlerden oluşan atıkların yönetimine de aynı ilgiyi göstermelidir. Çevreyi sürdürülebilir kalkınma koşuluyla yönetmek mümkün değildir. Ekonomik, sosyal ve politik faktörleri de içeren bir çevre yönetim sistemi ile ancak sürdürülebilir bir yaşam sağlanabilir. Bir çevre yönetim sisteminde tehlikeleri, zararları ve zorlukları ile en önemli yeri tehlikeli atıklar ve tehlikeli maddeler almaktadır. Buna rağmen tehlikeli sıfatıyla tanımlanan bu atıklar yanlış kavram ve yönetim anlayışı ile hala ortada bir sorun olarak durmaktadır. Bu kavramsal yanlışlık ve boşluklar genellikle tehlikeli madde ile tehlikeli atık kavramını ayırmada, arıtma, depolama ve son uzaklaştırma ile süren yönetim seçeneklerinde ve yasal çerçevedeki tehlikeli atık listeleri ile olan uyuşmazlıkta ortaya çıkmaktadır. Atık üreticileri atıklarının tehlikeli atık olduğunu kabul etmekte zorluk çıkarırken yasal çerçevedeki açıklar nedeniyle bilimsel ve etik olmayan yönetim biçimlerine başvurmaktadır. Atığı kaynağında azaltmak, geri kazanım, geri dönüşüm ve en uygun arıtma-uzaklaştırma gibi yöntemler yerine yakma, boşaltma, deniz diplerine uzaklaştırma gibi etik ve bilimsel olmayan yöntemler daha sık uygulanmaktadır. Yakılan atık dioksin içermediği halde atık yakma fırınlarından yayılabilecek dioksinin risklerini anlamak ve değerlendirmek yakma karan veren yöneticinin en önemli görevi olmalıdır. Sınırlar ötesi tehlikeli atık transferine olumlu bakılmaması ve uluslararası hükümranlık haklan ile atık ticaretinin reddedilmesi gerekir. Çünkü ekosistem sınırlan ile ülkelerin sınırlan aynı değildir ve uluslararası kabul görmüş ortak bir yönetim biçimi henüz belirlenememiştir. Daha da ötesi ülkelerin tehlikeli atık yasalarının bunu sağlaması mümkürı görülmemektedir.

Bu kitap yukarıdaki bakış açısıyla çevre bilimleri ve mühendisliği alanında konu ile ilgili kesimlere öğreti olabilecek şekilde tasarlanmaya çalışılmıştır. Tüm bölümleri büyük  ölçüde lisans öğrencilerine yönelik akademik bir dille yazılmış ders kitabı olmasına rağmen atık üreticilerine, yasa yapıcılara veya karar vericilere yönetim temelinde yeni ve model olabilecek araştırma ve uygulama örnekleri de içermektedir. Teknik,  yasal ve kavramsal  olarak  oldukça  sık karşılaşılan  kelime, deyim ve tanımlar bir sözlükçe ile   verilmiştir.

Bilim sadece anlamak ve öğrenim ise onu yakalamaktır. Okuyucu bu kitapta da literatürden alıntılar ve aktarılanlar yanında yönetmelik ve yasaların karmaşık cümlelerinden oluşmuş bir öğreti ile karşılaşabilir. Öğrenmenin güzelliği öğretinin basit oluşundadır. Bu güzelliği yakalamak için ezberlenen ve tekrarlanan cümlelerin olduğu keskin virajlı zor sayfaları güvenle geçip kitaptaki özgünlüğü ve basitliği barındıran eve ulaşmalısınız. Umutsuz ve yorgun olursanız eğer, o ev halkından değilsiniz demektir ...

İlhan TALINLI